Жұмыскерлердің денсаулығы мен қауіпсіздігіне қамқорлық жасаймыз
Қордың құрылымында Қазақстан Республикасы өнеркәсібінің барлық негізгі салаларынан ұйымдар ұсынылған, олар дәстүрлі түрде бүкіл әлемде қызметтің ерекшелігіне байланысты авариялар мен жазатайым оқиғалардың туындау қаупі жоғары өндірістің неғұрлым қауіпті түрлері болып есептеледі.
Біз жұмысшылардың өмірі мен денсаулығын өзіміздің негізгі басымдығымыз деп есептейміз.
2024 жылы Қорда өндірістік қауіпсіздікті басқару жүйесін дамытудың 2024-2028 жылдарға арналған корпоративтік стратегиясы бекітілді. Стратегияға сәйкес 2028 жылға қарай барлық Компаниялар тобында LTIF* жұмыс уақытын жоғалтумен жарақат коэффициентін 0,12-ге дейін төмендету жоспарлануда, бұл 2023 жылғы көрсеткішпен салыстырғанда 14% -ды құрайды. Бұл ретте біздің стратегиялық мақсатымыз «нөлдік жарақаттануға» (Vision Zero) қол жеткізу болып табылады.
- «нөлдік төзімділік» қағидаты бойынша Қор тобы мен мердігерлік ұйымдар жұмыскерлері арасында өндірістік жарақаттануды төмендету;
- жұмыскерлердің қауіпсіздігі мәдениетінің деңгейін арттыру;
- Қор Тобы жұмыскерлері арасында кәсіптік аурулардың «нөлдік» санына ұмтылу;
- өрттердің, авариялар мен инциденттердің «нөлдік» санына ұмтылу;
- жол-көлік оқиғаларының «нөлдік» санына ұмтылу;
- үздік салалық әлемдік практикаларды енгізу;
- ӨҚ процестерінің ашықтығын қамтамасыз ету.
Белгіленген мақсаттарға қол жеткізу үшін біз мынадай төрт негізгі бағыт бойынша міндеттерді іске асырамыз:
1. Адамдар және қауіпсіздік мәдениетінің деңгейін арттыру:
- жұмыскерлердің өмірі мен денсаулығы үшін тәуекелдер, мүлікке келтірілген залал деңгейін төмендету;
- Қор тобы ұйымдарының басшылары мен жұмыскерлерінің ӨҚ мәселелерінде көшбасшылықты дамыту;
- жұмыскерлердің еңбек жағдайларын және жабдықтардың қауіпсіздік деңгейін жақсарту;
- жұмыскерлердің біліктілігін арттыру және ӨҚ саласындағы жұмыскерлердің білім деңгейін бақылау;
2. Технологиялық жабдықты пайдалану кезінде қауіпсіздікті қамтамасыз ету:
- ӨҚ саласындағы нормативтік құжаттардың ішін жетілдіру;
- ӨҚ басқару жүйесінің жұмыс істеу тиімділігін арттыру;
- жарақаттанудың алдын алудың проактивті құралдарын енгізу;
- ӨҚ жай-күйіне мониторинг және бақылау жүйесін жақсарту;
- Қор тобының өндірістік объектілерінде қызметін жүзеге асыратын ӨҚ саласындағы мердігер ұйымдармен өзара іс-қимылды қамтамасыз ету;
3. Төтенше жағдайлардың алдын алу:
- авариялардың алдын алу жөніндегі профилактикалық шаралар;
- аварияларды жою жоспарларын әзірлеуді және практикада қолдануды бақылау;
- ТЖ ден қоюға дайын болу үшін материалдық резервті қамтамасыз ету;
- ТЖ жоюға ден қоюдың дайындығын арттыру;
4. Ақпараттық-түсіндіру жұмысы:
- дербес жауапкершілікті дамыту және жұмыскерлерді ӨҚ мәселелеріне тарту;
- ПК мен ірі халықаралық және жергілікті өндірістік компаниялар арасында тәжірибе алмасу;
- ӨҚ саласындағы сараптамалық ортаны және үздік тәжірибелер платформасын дамыту;
- ӨҚ мәселелері бойынша халықаралық компаниялармен ынтымақтастықты дамыту.
Өндірістік қауіпсіздік саласындағы біздің қызметіміз Өндірістік қауіпсіздік саласындағы саясатпен және Өндірістік қауіпсіздікті басқару жөніндегі корпоративтік стандартпен реттеледі. Бұл құжаттар барлық портфельдік компанияларға, олардың еншілес және тәуелді ұйымдарына, сондай-ақ қызмет көрсетушілерге қолданылады және еңбекті қорғау мен өнеркәсіптік қауіпсіздікке бірыңғай қағидаттар мен тәсілдерді қамтамасыз ете отырып, Қордың серіктестермен іскерлік қатынастар жүйесіне енгізіледі.
Жыл сайын Өндірістік қауіпсіздік жөніндегі іс-шаралар жоспары қалыптастырылады және іске асырылады.
2019 жылдан бастап Қор Басқармасының жанында 11 ірі портфельді компанияның СЕО-1 деңгейінің жауапты өкілдері кіретін Еңбекті қорғау, өндірістік қауіпсіздік және қоршаған ортаны қорғау комитеті жұмыс істейді. Оның негізгі міндеті - өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы басқарудың корпоративтік жүйесінің тиімділігін арттыруға бағытталған портфельдік компаниялардың іс-шараларының орындалу барысын үйлестіру мен бақылауды қамтамасыз ету. Бұдан басқа, Комитет жұмысы шеңберінде проблемалық мәселелер талқыланып, тәжірибе алмасу жүзеге асырылуда, сондай-ақ өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы маңызды бастамалар қарауға шығарылады.
Портфельдік компаниялардың деңгейінде ауыр және өлім-жітімге ұшыраған авариялар мен жазатайым оқиғалардың туындау тәуекелдерін азайту мақсатында моральдық және физикалық тозған жабдықтарды, құрылыстар мен құрылыстарды техникалық қайта жарақтандырудың ұзақ мерзімді жоспарлары қолданылады. Біздің өндірістік қауіпсіздік мәселелерін басқару жүйесі Қор тобының барлық жұмыскерлеріне қолданылатын ISO 45001-2018 «Денсаулық сақтау және еңбек қауіпсіздігі саласындағы менеджмент жүйесі» стандарттарына сәйкес келеді. Еншілес және тәуелді ұйымдар мен олардың бас Компанияларының сәйкестік сертификаты болады.
«Жеті алтын ереже»
Біз Халықаралық әлеуметтік қамсыздандыру қауымдастығы (ISSA) әзірлеген «жеті алтын ережені» ұстанамыз, бұл қауіпсіздік мәдениетін құрудағы маңызды қадам болды, мұнда тәуекелдерді болдырмау - бұл жай ғана талап емес, жұмыс ортасының ажырамас бөлігі.
Өндірістік жарақаттануды болдырмау
Портфельдік компанияларда жарақаттанудың алдын алу үшін проактивті құралдар енгізіледі, бұл тәуекелдерді төмендетуге ықпал етеді. Олардың қатарында қауіпті жағдайларды, қауіпті әрекеттерді және ықтимал қауіпті оқиғаларды (Near Miss) тіркеу, сондай-ақ тәртіптық қауіпсіздік аудиттерін жүргізу бар.
Жазатайым оқиғаларды ерте диагностикалау және алдын алу мақсатында портфельдік компанияларда өндірістік қауіпсіздіктің әртүрлі бағыттары сарапшыларының қатысуымен өнеркәсіптік объектілердің көшпелі айқаспалы аудиттерінің практикасы қолданылады.
Адам құқықтарын құрметтеу және қорғау жөніндегі біздің міндеттемемізді ұстана отырып, біз әрбір жұмыскерге жұмыскерлердің өмірі мен денсаулығына негізді түрде қауіп төндіретін ықтимал қауіпті жағдай туындаған кезде жұмыстан бас тартуға немесе тоқтауға құқық береміз. Бұл Қордың тобының барлық жұмыскерлері танысқан «Самұрық-Қазына» АҚ Еңбекті қорғау және өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы саясатында тіркелді. Біз жұмыскерлеріміздің қауіпсіздігіне қамқорлық жасап, оларды заманауи жеке қорғану құралдарымен қамтамасыз етеміз.
Портфельдік компаниялар деңгейінде жабдықтармен жұмыс істеу кезінде жұмыскерлердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін пайдалану кезінде авариялар мен ауыр және өлім-жітім салдарынан болатын жазатайым оқиғалардың туындау қаупі жоғары моральдық және физикалық тозған жабдықтарды, құрылыстарды техникалық қайта жарақтандыру жоспарлары әзірленді.
Біз айқас аудит жүргізу тәжірибесін жалғастырдық. Аудит периметріне 17 өнеркәсіптік кәсіпорын кірді, 1000-нан астам сәйкессіздік анықталды. Ең көп бұзушылықтар еңбекті қорғау бағытына - 33%, өрт қауіпсіздігіне - 24% және өнеркәсіптік қауіпсіздікке - 18% тиесілі.
Біз жол-көлік оқиғаларының алдын алу және жұмыскерлер арасындағы жарақаттануды азайту бойынша жұмыстар жүргізудеміз, атап айтқанда, Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген міндетті талаптардан асатын тереңдетілген бағдарламаларға сәйкес оқыту іс-шараларын жүргізудеміз. «Қорғаныс жүргізу» курсы бойынша (defensive driving) 4 400-ден астам жұмыскер оқудан өтті.
2024 жылдың соңында Ұлыбританияның Қауіпсіздік техникасы және Денсаулық сақтау институты (IOSH) «Өндірістік қауіпсіздік көшбасшысы» модульдік бағдарламасын әзірлеп, аккредиттеді.
Портфельдік компанияларда күн сайын өндірістік жарақаттану көрсеткіштері бойынша статистикаға мониторинг жүргізіледі. Негізгі себептерді анықтай отырып және түзету іс-әрекеттерін әзірлей отырып, оқиғаларға ішкі тергеу, сондай-ақ тәртіп қауіпсіздігі аудиттері жүргізіледі.
Бұдан басқа, біз жазатайым оқиғалардың алдын алу, жұмыскерлер үшін санитарлық-тұрмыстық еңбек жағдайларын жақсарту, жұмыскерлерді сауықтыру, жұмыскерлерді жеке қорғану құралдарымен қамтамасыз ету, еңбекті қорғау мәселелері бойынша оқыту және қауіпсіздік мәдениетін дамыту жөніндегі іс-шараларға инвестиция саламыз. 2024 жылы осы мақсатқа 119 млрд теңге бағытталды (2023 жылы - 109 млрд теңге).
Өндірістік қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша инвестициялар, млрд теңге
| 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | |
|---|---|---|---|---|
| Барлығы | 100 | 125 | 109 | 119 |
| Еңбекті қорғау | 23 | 25 | 32 | 28 |
| Өрт қауіпсіздігі | 10 | 15 | 14 | 12 |
| Өнеркәсіптік қауіпсіздік | 61 | 81 | 53 | 69 |
| Оқыту | 2 | 2 | 2 | 3 |
| Басқасы | 4 | 3 | 8 | 7 |
Жарақаттану көрсеткіштерінің жоспарлы түрде төмендеуі байқалады. Мәселен, 2021 жылмен салыстырғанда жұмыс уақытын жоғалтқан жарақат коэффициенті 41% -ға төмендеді (2021 жылғы 0,22-ден 2024 жылы 0,13-ке дейін). 2024 жылы өндірістегі жазатайым оқиғалардан зардап шеккендер саны 94 адамды құрады (2023 жылы - 120 адам). 2024 жылы LTIF коэффициенті 0,13 құрады (2023 жылы - 0,14). Осы Есептегі кестелерде және кестелерде өндірістік жарақаттану статистикасы өндірістік қызметті жүзеге асыратын портфельдік компаниялардың жұмыскерлерін қамтиды.
Біздің күш-жігерімізге қарамастан, 2024 жылы еңбек қызметіне байланысты жазатайым оқиғалардың салдарынан 12 адам қайтыс болды (жазатайым оқиғалар «Қазақстан темір жолы» ҰК» АҚ - 8, «Самұрық-Энерго» АҚ - 3, «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ - 1).
2024 жылы қаза болған оқиғалардың басым бөлігі тепловоздың соғылуымен, қозғалыстағы заттардың әсерімен байланысты. Ауыр жарақаттарға биіктіктен құлауға, қозғалыстағы заттардың әсеріне және ЖКО-ға байланысты жағдайлар әкелді.
Әрбір жағдай бойынша талдау жүргізіледі, басқа компанияларда олардың қайталануына жол бермеу мақсатында мән-жайлар, себептер және қабылданған түзету шаралары қысқаша сипатталған ақпараттық бюллетеньдер жіберіледі. Осындай жарақаттану жағдайларының алдын алу мақсатында өндірістік жарақат алған жұмыскерлермен ЕТҰ ұжымдарының 12 кездесуі ұйымдастырылды.
Жұмыскерлердің денсаулығы мен әл-ауқаты
Кәсіпорындардың барлық жұмыскерлері үшін жыл сайынғы медициналық тексерулер өткізіледі, олардың нәтижелері бойынша аурулардың алдын алу, сондай-ақ одан әрі бақылау, емдеу және оңалту бойынша ұсынымдар беріледі. Сондай-ақ жұмыскерлердің денсаулық жағдайына ауысым алдындағы және ауысымнан кейінгі бақылау жүргізіледі. Кейбір ПК-да, мысалы, «KEGOC» АҚ, ауыр жұмыстармен, зиянды және (немесе) қауіпті еңбек жағдайлары бар жұмыстармен айналысатын қызметкерлердің денсаулық жағдайына қосымша бақылау, жүргізушілерді рейс алдындағы және рейстен кейінгі медициналық тексеру жүзеге асырылады.
Жыл сайын өндірістік кәсіпорындарда халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган департаментінің аумақтық бөлімшесімен келісілген жұмыскерлердің денсаулығын нығайту және еңбек жағдайын жақсарту жөніндегі іс-шаралар жоспарлары іске асырылады. Медициналық қызметтердің жұмыскерлері кәсіпорындарда қан айналымы жүйесі, темекі шегу, маскүнемдік, ұтымсыз тамақтану ауруларының алдын алуға қатысты дәрістер мен әңгімелер түрінде ағарту жұмыстарын жүргізеді. Жұмыскерлерге санаторий-курорттық емдеу жіберіледі, сауықтыру мақсатында демалысқа материалдық көмек көрсетіледі.
Біз жұмыскерлердің денсаулығын нығайту үшін бағдарламалар енгізіп жатырмыз. Осылайша, 2023 жылдан бастап «Қазатомөнеркәсіп» ҰАК» АҚ-да «Денсаулық сақтау 360°» бағдарламасы іске асырылуда, оның шеңберінде кеңейтілген скрининг-бағдарламасы бар жұмыскерлерді міндетті жыл сайынғы профилактикалық тексеру; медициналық тексеруді автоматтандыру үшін техникалық жарақтандыру; қауіпті өндірістердің персоналын алғашқы көмек көрсету дағдыларына үйрету; денсаулық сақтау және өнеркәсіптік медицина жөніндегі өзекті мәселелерді тұрақты қарау.
Біз жұмыскерлердің тынығуы мен спортпен шұғылдануына қолайлы жағдай жасаймыз. Біз спорттық және мәдени бастамаларды дамыту командалық рухты нығайтуға, ұжымдағы жалпы ахуалды жақсартуға ықпал етеді деп сенеміз.
Корпоративтік бағдарламалар аясында есеп беру кезеңінде дәстүрлі түрде спартакиадалар мен марафондар өтті.
2024 жылдың қараша айында «Самұрық-Қазына» компаниялар тобы Қордың 834 қызметкері мен портфельдік компаниялардың басын қосатын жыл сайынғы Спартакиада өткізді. Қатысушылар 11 спорттық пәннен жарысып, 210 медаль жинағын ойнады. Іс- шара Қордың командалық рухты нығайту, салауатты өмір салтын насихаттау және корпоративтік мәдениетті дамыту жөніндегі маңызды бастамасы болды. Спартакиада тек спорттық бірліктің символына ғана емес, сонымен қатар еңбек ұжымдарын біріктіру және Қордың құндылықтарын ілгерілету платформасына айналды.