Мұнай және газ

Шикізат кірістерін түрлендіру

«ҚазМұнайГаз» ұлттық компаниясы» АҚ (бұдан әрі – ҚМГ) Қазақстанның жетекші тігінен интеграцияланған мұнай-газ компаниясы. ҚМГ көмірсутектерді барлау мен өндіруден бастап 15 өңірде тасымалдауға, қайта өңдеуге және мамандандырылған қызметтер көрсетуге дейінгі бүкіл өндірістік цикл бойынша активтерді басқарады. 2002 жылы құрылған Компания Қазақстанның еліміздің мұнай-газ саласындағы мүдделерін білдіреді және Қазақстандағы төрт ірі мұнай өңдеу зауытын және Румыниядағы екеуін бақылайды. Табиғи ресурстарды пайдалану кезінде ҚМГ осы ресурстарды ұтымды пайдаланғаны және қолайлы қоршаған ортаны сақтағаны үшін қоғам алдындағы жауапкершілігін мойындайды.

Қызметтің негізгі нәтижелері

022 жыл ҚМГ үшін маңызды және жағымды оқиғаларға өте бай болды.

Бағалардың құбылмалылығына, геосаяси тұрақсыздыққа, көрші елдердің «сұр» импортына, бәсекелес деңгейі мен субъективті сипаттағы проблемалардың артуына қарамастан, ҚМГ бизнестің барлық бағыттары бойынша – барлау мен өндіруден бастап көмірсутектерді тасымалдау мен өңдеуге дейінгі өндірістік көрсеткіштердің оң серпініне қол жеткізді.

Компания өз тарихында алғашқы акцияларды орналастыруды жүзеге асырды. Өткізілген IPO қазақстандық KASE және AIX қор биржаларында ең маңыздысы болды. 2022 жылғы 8 желтоқсанда биржаларда ҚМГ акцияларының қайталама сауда-саттығы басталды. Қор биржаларында листинг компанияның корпоративтік дамуының жаңа кезеңін ашты.

«Самұрық-Қазына» АҚ-да маңызды стратегиялық оқиға Қашаған жобасындағы 3,8 млрд АҚШ долларына 8,44% көлемінде үлесті сатып алу болды. Мәміле соңғы онжылдықтағы ҚМГ үшін ең ірі мәмілелердің бірі.

ҚМГ 49,5% сатып алған Kazakhstan Petrochemical Industries Inc ЖШС-ның интеграцияланған газ-химия кешенінің іске қосылуы тарихи маңызды оқиға болды. Жоба жылына 500 мың тоннаға дейін полипропилен өндіруге есептелген және Қазақстанда мұнай-газ химиясы кәсіпорындарының өз кластерін құруға бағдарланған. 2022 жылдың соңында жаңа зауыттың өнімдері экспортқа жіберілді. Өндіріс үшін Теңізшевройл жеткізетін құрғақ газ шикізат.

2022 жылы компания әлеуметтік-экологиялық бастамаларды жүзеге асыру және көміртегі ізін азайту бағытын дәйекті түрде ұстанды. Бұл бағытта ірі халықаралық серіктестермен – Total Open S. A, Шеврон, Eni және басқалармен ынтымақтастық жалғасты.

Көмірсутек шикізатының қорлары

2022 жылы ҚМГ геологиялық барлаудың белсенді жүргізіліп жатқан іс-шараларының арқасында көмірсутек шикізаты қорларының айтарлықтай өсуіне қол жеткізді.

PRMS халықаралық стандарттарына сәйкес дайындалған халықаралық тәуелсіз компанияның аудитіне сәйкес 2022 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша ҚМГ көмірсутектерінің дәлелденген және ықтимал қорлары (2P) мұнай баламасында 707 млн тоннаны (5 478 млн баррель мұнай баламасы) құрады. 2021 жылмен салыстырғанда қорлардың 2р деңгейі 9,8%-ға өсті.

PRMS бойынша көмірсутектердің таза қорлары (2022 жылғы 31 желтоқсандағы жағдай бойынша)

Өндіру

ҚМГ-ның мұнай және газ конденсатын өндіру көлемі 2022 жылы 22 012 мың тоннаны (тәулігіне 456 мың баррель) құрады, бұл өткен жылмен салыстырғанда 1,7%-ға ұлғайды. Ілеспе және табиғи газды өндіру көлемі (кері айдау көлеміне дейін) 2%-ға 8,2 млрд текше метрге дейін ұлғайды.

Қашағандағы жалпы мұнай өндіру 21,9%-ға қысқарып, 12 682 мың тоннаны құрады. Мұның себебі екі жағдай болды.

Біріншіден, 2022 жылдың ортасында теңіз және жерүсті кешендерінде жоспарлы күрделі жөндеу жүргізу.

Екіншіден, газды алдын ала іріктеу қондырғысында газдың ағуы анықталғаннан кейін жөндеу-
қалпына келтіру жұмыстарын жүргізу қажеттілігі.

Бұл ретте ҚМГ үлесіне мұнай өндіру 4,3%-ға 1 402 мың тоннаға (тәулігіне 34 мың баррель) дейін ұлғайды, ал шикі газды өндіру 7,3%-ға өсті және жобадағы ҚМГ үлесінің 2022 жылғы 15 қыркүйектен бастап 8,44%-дан 16,88%-ға дейін ұлғаюы себебінен 877 млн текше метрді құрады.

Қарашығанақта мұнай мен конденсатын өндіру Орынбор газ өңдеу зауыты тарапынан өңдеу үшін шикі газды қабылдаудың қысқаруына және оның технологиялық қондырғыларында жоспарлы-алдын алу жөндеуінің ұзартылуына байланысты өткен жылмен салыстырғанда 2%-ға қысқарып, 1 013 мың тоннаны (тәулігіне 22 мың баррель) құрады.

№ 2 газды кешенді дайындау қондырғысында шикі газды кері айдаудың ұлғаюы, төртінші компрессорды енгізу және Қарашығанақ қайта өңдеу кешенінде газды қайта өңдеу көлемінің ұлғаюы себебінен газ өндіру 2,4%-ға ұлғайып, 1 944 млн текше метрді құрады.

Операциялық активтерде мұнай мен конденсат өндіру көлемі 1,4%-ға 13 761 мың тоннаға (тәулігіне 273 мың баррель) дейін азайды.

Мұнай және конденсат өндіру көлемінің төмендеуі «Өзенмұнайгаз» АҚ өндірістік объектілеріне қызмет көрсететін коммуналдық кәсіпорын тарапынан электр энергиясының авариялық ажыратылуына, сондай-ақ кейбір жетілген кен орындарында өндіру деңгейінің табиғи төмендеуіне байланысты болды.

 Бұл ретте операциялық активтерде мұнай өндірудің төмендеуі «Маңғыстаумұнайгаз» АҚ кәсіпорындарында 3,6% және «Ембімұнайгаз» АҚ-да 2,3% мөлшерінде өндірудің ұлғаюымен ішінара нивелирленді.

 «Самұрық-Қазына» АҚ басқарушы холдингінің «QazaqGaz» ҰК АҚ (бұрынғы «ҚазТрансГаз» АҚ) 2021 жылғы қарашада жеке Ұлттық компанияға бөлу туралы шешімінің салдарынан газ өндіру 2 190 млн текше метрге дейін азайды, оның құрамына Амангелді газының газ өндіру активі де берілді.

Мұнай тасымалдау

Мұнайды магистральдық және теңіз арқылы тасымалдаудың жалпы көлемі 2021 жылмен салыстырғанда 0,1%-ға 74,7 млн тоннаға дейін ұлғайды.

Мұнайды магистральдық құбырлар арқылы тасымалдау көлемі 0,9%-ға ұлғайып, 65 316 мың тоннаны құрады.

2022 жылы бағыттар бойынша мұнай тасымалдау көлемінің өзгеруі байқалғанын айта кету керек.

Біріншіден, ішкі нарықта мұнай өнімдерінің қажетті көлемін өндіру үшін қазақстандық МӨЗ бағытында құбырлар арқылы тасымалдау көлемі арта түсті. Бұл ретте жетілген кен орындарында мұнай өндірудің табиғи құлдырауына байланысты мұнай тасымалдаудың экспорттық көлемі төмендеді.

Екіншіден, өзгеріс жүк жөнелтушілердің мұнайды сыртқы нарықтан ішкі нарыққа қайта бөлуіне байланысты болды.

Үшіншіден, жоғарыда аталған жөндеу жұмыстарына байланысты Қашағандағы өндіру көлемінің азаюына байланысты.

2022 жылдың қорытындысы бойынша Каспий Құбыр консорциумының (КҚК) қуаттарында тасымалдау көлемінде де 3,3%-ға төмендеу орын алды. Төмендеу негізінен Қашағандағы жөндеу жұмыстарымен және КҚК теңіз терминалының шығатын айлақ құрылғыларын жөндеумен байланысты болды.

Мұнайды теңіз арқылы тасымалдаудың жалпы көлемі 5,2%-ға 9 343 мың тоннаға дейін азайды. Төмендеу негізінен қазақстандық жүк жөнелтушілердің экспорттық көлемінің төмендеуіне байланысты (ішкі нарыққа жеткізілімдердің ұлғаюына байланысты) Жерорта теңізіндегі мұнай көлемінің азаюына байланысты.

Көмірсутек шикізатын сату

ҚМГ тобына кіретін кәсіпорындардың тікелей өндірген мұнай мен газ конденсатын өткізу көлемі 2,1%-ға ұлғайып, 22 126 мың тоннаны құрады. Осы көлемнің 62% экспортқа жіберілді.

Қазақстанның ішкі нарығына 8 415 мың тонна жеке өндірілген мұнай мен газ конденсаты жеткізілді. Оның ішінде Атырау мұнай өңдеу зауытына (АМӨЗ), Шымкент мұнай өңдеу зауытына (ПКОП) және Павлодар мұнай-химия зауытына (ПМХЗ) мұнай өнімдеріне одан әрі өңдеу және оларды кейіннен өткізу үшін Өзенмұнайгаз, Ембімұнайгаз, Қазақтүрікмұнай және Өріктау Оперейтинг активтерінің шикі мұнайын жеткізу 4 907 мың тонна көлемінде болды.

Қайта өңдеу

Көмірсутек шикізатын өңдеудің жалпы көлемі 2021 жылмен салыстырғанда 5,7%-ға ұлғайып, 19 900 мың тоннаны құрады.

Қазақстандық МӨЗ-де көмірсутек шикізатын қайта өңдеу көлемі 2,5%-ға ұлғайып, 14 269 мың тоннаны (ҚМГ үлесіне) құрады. Бұл тәуелсіз Қазақстан тарихындағы рекордтық көрсеткіш.

Қайта өңдеу көлемінің ұлғаюы ішкі нарықта мұнай өнімдеріне сұраныстың артуына, 2022 жылы ПКОП-тың тұрақты жұмысына және оны жоспарлы-алдын алу жөндеуін 2023 жылға ауыстыруға байланысты болды.

Румыниядағы KMG International (Петромидия, Вега) зауыттарында қайта өңдеу көлемі 14,8%-ға ұлғайып, 5 631 мың тоннаны құрады. Қайта өңдеу көлемінің ұлғаюы 2022 жылы зауыттардың тұрақты жұмыс істеуімен және аялдамалардың болмауымен байланысты.

Жалпы қазақстандық және румындық зауыттарда мұнай өнімдерін өндіру көлемі 6,8%-ға өсіп, 18 639 мың тоннаны құрады.

Қазақстандық МӨЗ 13 128 мың тонна мұнай өнімдерін өндірді, бұл 2021 жылдың көрсеткіштерінен 4,1%-ға артық.

Бұл ретте АМӨЗ-де мұнай өнімдерін өндіру 2022 жылғы қазанда жоспарлы жөндеу жүргізу себебінен 4,5%-ға төмен болды.

KMG International (Петромидия, Вега) зауыттары 5 512 мың тонна мұнай өнімдерін өндірді, бұл 2021 жылғы көрсеткіштерден 14,1%-ға жоғары. Қайта өңдеу көлемінің ұлғаюы 2021 жылғы пандемия кезеңінде мұнай өнімдеріне сұраныстың төмендеуіне әкеп соқтырған шектеу шараларымен, сондай-ақ 2021 жылғы шілдеде «Петромидия» МӨЗ-де зауыттың тоқтауына байланысты байланысты.

2022 жылғы ҚМГ-ның қаржылық нәтижелері

Мұнайдың әлемдік бағасының өсуі және өндірістік нәтижелердің оң динамикасы 2022 жылдың қорытындысы бойынша компанияның барлық дерлік қаржылық көрсеткіштерінің өсуін қамтамасыз етті.

• Түсім 34,5%-ға ұлғайып, 6 459 млрд теңгемен (15 161 млн АҚШ долл.) салыстырғанда 8 686 млрд теңгені (18 845 млн АҚШ долл.) құрады;
• EBITDA көрсеткіші 25,9%-ға ұлғайып, 2 015 млрд теңге (4 730 млн АҚШ долл.) салыстырғанда 2 538 млрд теңге (5 505 млн АҚШ долл.) құрады;
• Бірлескен бақыланатын кәсіпорындар мен қауымдасқан компаниялардағы пайданың үлесін ескере отырып, компанияның таза пайдасы 2,4%-ға ұлғайып, 1 317 млрд теңгені (2 858 млн АҚШ долл.) құрады;
• Бірлескен бақыланатын кәсіпорындар мен қауымдасқан компаниялардағы пайданың үлесіне түзетілген таза пайда 1 022 млрд теңгемен (2 398 млн АҚШ доллары) салыстырғанда 788 млрд теңгені (1 710 млн АҚШ долл.) құрады;
• Қашаған Б.В. ҚМГ-дағы үлесті сатып алуды есептемегенде бос ақша ағыны 2021 жылғы 756 млрд теңгемен (1 774 млн АҚШ долл.) салыстырғанда 1 116 млрд теңгені (2 421 млн АҚШ долл.) құрады;
• Жаңа дивидендтік саясатқа сәйкес қайта есептелген бос ақша ағыны ҚМГ-дағы үлесті сатып алуды ескере отырып, Б.В. Қашаған 2021 жылғы 756 млрд теңгемен салыстырғанда минус 82 млрд теңгені құрады;
• 2022 жылғы 31 желтоқсандағы жалпы қарыз 2021 жылғы 31 желтоқсандағы 3 746 млрд теңгемен (8 676 млн АҚШ долл.) салыстырғанда 4 143 млрд теңгені (8 956 млн АҚШ долл.) құрады;
• Компанияның 2022 жылғы 31 желтоқсандағы таза қарызы 2021 жылғы 31 желтоқсандағы 1 984 млрд теңге (4 594 млн АҚШ долл.) деңгейімен салыстырғанда 2 143 млрд теңгені (4 632 млн АҚШ долл.) құрады.

ҚМГ Қашаған Б.В. дивидендтері

2022 жылғы қыркүйекте ҚМГ Солтүстік Каспий жобасындағы үлесінің 16,88% иеленетін «ҚМГ Қашаған Б.В.» жауапкершілігі шектеулі жеке компанияның 50% акциясын Қордан кері сатып алуды жүзеге асырды.

Нәтижесінде акционерлердің пайдасына 1 508 млн АҚШ долл., оның ішінде ҚМГ пайдасына – 941,5 млн АҚШ долл. көлемінде дивиденттреді төлеу жүзеге асырылды.

IPO-ға шығу

Жоғарыда айтылғандай, ҚМГ IPO өткізу компания үшін ғана емес, сонымен қатар іскерлік әлемнің акционерлік капитал нарығы үшін және тұтастай алғанда бүкіл Қазақстан үшін маңызды оқиғалардың бірі болды.

ҚМГ акциялары «Астана» халықаралық қаржы орталығының (Astana International Exchange, AIX) және Қазақстан қор биржасының (KASE) сауда алаңдарында ұсынылды.

Орналастыру Қазақстандағы алғашқы «цифрлық» IPO болды – өтінімдердің 99%-ы екінші деңгейдегі банктердің мобильді қосымшалары арқылы онлайн тапсырылды.

ҚМГ-ның IPO-сы Қазақстанның қор нарығы тарихындағы ең ірілердің бірі болды. Сонымен қатар алынған өтінімдер саны бойынша – 129,9 мың өтінім, сондай-ақ орналастыру көлемі бойынша – 153,9 млрд теңге. Қазақстан азаматтары 74,6 млрд теңге сомасына компанияның бағалы қағаздарын сатып алды.

Заңды тұлғалардың өтінімдерінің көлемі 72,7 млрд теңгеге бағаланады.

Бір акция үшін орналастыру бағасы 8 406 теңгені құрады, бұл ҚМГ-ны шамамен 5,1 трлн теңге (11 млрд АҚШ долл., 2022 жылғы желтоқсандағы бағам бойынша) көлемінде капиталдандыруды болжайды.

 IPO барысында түскен сома Қазақстан Республикасының Ұлттық қорына аударылды.

Өмірлік маңызды қағидалар – IOGP

2022 жылдан бастап ҚМГ Халықаралық Мұнай және газ өндірушілер қауымдастығының (IOGP) барлық мүшелері үшін бірыңғай «Өмірлік маңызды қағидаларға» көшті.

IOGP 1991 жылдан бастап қазіргі уақытқа дейін IOGP-ға мүше жүз кәсіпорында болған екі мың өлімге әкелетін жазатайым оқиғаларға талдау жасады. Талдау нәтижесінде қауымдастық қауіпсіздіктің жиі қайталанатын бұзылыстарын анықтады. Осы бұзушылықтардың алдын алу үшін өмірді сақтаудың 9 маңызды қағидасы әзірленді. Осы қағидалар жұмысшыларға өздерін және әріптестерін өлімнен қорғау үшін жасай алатын әрекеттер туралы хабарлауға мүмкіндік береді.

2023 жылға арналған жоспарлар

2023 жылы ҚМГ өршіл және ауқымды міндеттер қояды. Компания бірқатар кен орындары бойынша жаңа кен орындарын анықтауды ескере отырып, мемлекет пен акционерлер алдындағы барлық міндеттемелерді уақтылы орындау үшін энергия ресурстарын өндіру қарқынын арттыруға ниетті.

2023 жылы ҚМГ мұнай өндіру жоспары – жылына 23 млн тоннадан астам.

Компания геологиялық барлаудың ұзақ мерзімді стратегиясын қалыптастырды, жоспарда – органикалық және бейорганикалық өсу есебінен қорларды ұлғайту бар.

2023 жылы барлығы 22 іздеу және бағалау ұңғымаларын бұрғылау жоспарлануда:

• Жеңіс теңіз учаскесінде бір іздеу ұңғымасын бұрғылауды аяқтау;
• Каратон Подсолевой және Торғай палеозой учаскелері бойынша палеозой шөгінділеріне бір терең технологиялық күрделі ұңғыманы (5 км-ден астам) бұрғылаудың басталуы;
• барлық ірі операциялық компаниялар (ЭМГ, ММГ, ОМГ, КГМ) бойынша жетілген кен орындары мен бұрын ашылған кен орындарын жете барлау бойынша жалғасып жатқан жұмыстар шеңберінде 19 бағалау ұңғымасын бұрғылау жоспарлануда.

2023 жылы ҚМГ Әл-Фараби учаскесінде 3D сейсмикалық барлау жұмыстарын жүргізуге, «Каратон Подсолевой» және «Торғай Палеозой» учаскелерінде бұрғылауды бастауға ниетті.

Сондай-ақ Қазақстанның негізгі мұнай-газ бассейндері шегінде бес жаңа перспективалы өңірлік учаскелерде Жер қойнауын геологиялық зерттеу (ЖҚГЗ) жөніндегі жобаны іске асыру басталады.

«Өзенмұнайгаз» компаниясына өзен және Қарамандыбас кен орындарын оңалту бойынша 2023 жылға жоспарланған жұмыстарды жеделдету тапсырылды. Бұл жоба тек экономикалық ғана емес, сонымен бірге маңызды әлеуметтік маңызы бар.