АҚПАРАТТЫҚ ЖӘНЕ КОММУНИКАЦИЯЛЫҚ ОПЕРАТОРЛАР

ұялы байланыс операторлары үшін

Ұлттық ақпараттық супермагистраль

«Қазақтелеком» АҚ – Қазақстанның ең ірі телекоммуникациялық компаниясы, 1994 жылы құрылған – тіркелген дауыстық байланыс нарығында 93% (2,6 млн абонент), ұялы байланыс нарығында 61% (14,5 млн абонент), кең жолақты қолжетімділік нарығында 74% 1 (1,8 млн), ақылы ТВ сегментінде 33% (930,7 мың абонент) және АКТ қызметтері нарығында 18%-ды алып жатыр.

«Қазақтелеком» АҚ Қазақстанның ірі қалаларын деректерді берудің жоғары жылдамдығымен цифрлық ағындармен байланыстыратын көліктік оптикалық-талшықты сақина болып табылатын Ұлттық ақпараттық супермагистральға ие. Компанияның инфрақұрылымы 87 мың км астам талшықты-оптикалық желіні және 13 мыңнан астам базалық станцияларды қамтиды, бұл елдің бүкіл аумағын тіркелген байланыспен және ел халқының жалпы санының 81%-ы LTE стандарты желісімен қамтуды қамтамасыз етеді. Топтың инфрақұрылымдық базасына сонымен қатар 27 коммерциялық деректер орталығы кіреді.

Қызметтің негізгі нәтижелері

Көрсеткіш	2021	2022
өндірістік көрсеткіштер:
тіркелген желілер саны, мың желі*	2 774,5	2 651,5
тіркелген КЖҚ абоненттерінің саны, мың абонент	1 860,7	1 863,2
ақылы ТВ, мың абонент	918,7	930,7
мобильді абоненттер, мың абонент	14 543,3	14 548,9
қаржылық көрсеткіштер **:
түсім, млрд теңге	594,2	634,5
операциялық пайда, млрд теңге	160,9	174,3
таза пайда, млрд теңге	90,8	128,8
төленген дивидендтер, млрд теңге **	22,0	39,5
таза борыш, млрд теңге ***	139,7	32,1
төленген салықтардың көлемі, млрд теңге	89	118

* көрсеткіштің төмендеуі абоненттердің стационарлық телефондардан бас тартуына байланысты

** 2020 және 2021 жылдардың қорытындысы бойынша есептелген дивидендтер тиісінше 2021 және 2022 жылдары төленді.

* * Таза борыш шоғырландырылған қаржылық есептілік деректеріне сәйкес есептелген, мұндағы: Борыш – қарыздар мен жалдау бойынша міндеттемелер, Ақша қаражаты – ақша қаражаты және олардың баламалары + Амортизацияланған құны бойынша бағаланатын қысқа мерзімді қаржы активтері.

Өткен 2022 жыл компания үшін қиын болғанымен, жалпы ұлттық телекоммуникация операторы үшін өте өнімді болды.

Бірінші тоқсанда, қайғылы қаңтар оқиғалары кезінде компания абоненттердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін туыстарына хабарласуға тырысқан бұрын-соңды болмаған қолдау шараларын қабылдады. Атап айтқанда, жеке тұлғалар мен бизнеске бірқатар қызметтер үшін абоненттік төлем бойынша 50% жеңілдік беру, кешіктірілген төлемдер үшін өсімпұлды жою және әр абонентке 1000 минутқа тегін қалааралық телефон қоңырауларын ұсыну.

Осындай қадамдар қыркүйек айының басында, «Қазақтелеком» АҚ Қостанай облысы Әулиекөл ауданының тұрғындары мен кәсіпкерлерінің ауқымды орман өрттерінен зардап шеккендері үшін абоненттік төлемнен босатқан кезде де қабылданды.

Сонымен қатар компания өз қызметкерлерінің әл-ауқатын арттыруға айтарлықтай қаржы ресурстарын бағыттады. Бұл шаралардың барлығы жылдың басында және ортасында қаржылық көрсеткіштерге әсер ете алмады, алайда төрт тоқсанның қорытындысы бойынша «Қазақтелеком» АҚ теріс ауытқуларды толығымен теңестіріп, таза пайда көрсеткішін айтарлықтай жақсартты».

Шоғырландырылған есептілік нәтижелері бойынша «Қазақтелеком» АҚ компаниялар тобы өткен жылдың объективті қиындықтарына қарамастан 2022 жылы барлық негізгі қаржы-экономикалық көрсеткіштер бойынша өсім көрсетті.

2022 жылғы үшінші тоқсанда «Қазақтелеком» АҚ тікелей таза пайдасы 88 млрд теңгеден асып, 2021 жылғы қаңтар-қыркүйекпен салыстырғанда 2,4%-ға өсті. (Бір қызығы 2022 жылғы бірінші жартыжылдықта компания таза кірістің 13% төмендегенін көрсетті).

Осы кезеңде компаниялар тобының шоғырландырылған кірісі 9,8%-ға өсті, ал EBITDA рентабельділік көрсеткіші жыл бойы 46% деңгейінде сақталды. Оң үрдістер 2022 жылғы 4-тоқсанның қорытындысы бойынша да сақталды.

«Қазақстан қор биржасы» АҚ талаптарына сәйкес есептелген компанияның жай акцияларының баланстық құны 2021 жылғы 31 желтоқсаннан бастап шамамен 40%-ға өсіп, 37 мың теңгені құрады.

Күрделі шығындардың жеткілікті үлкен көлеміне қарамастан, 2022 жылы компания өтімділіктің қолайлы деңгейін сақтап қалды: «Қазақтелеком» АҚ-ның қарамағында баланста да, ашық кредиттік желілер шеңберінде тартуға болатын да ақшалай қаражаттың едәуір көлемі болды.

Бұл ретте, «Қазақтелеком» АҚ валюталық тәуекелге ұшыраған жоқ, өйткені компанияның барлық міндеттемелері теңгемен көрсетілген. Бұл оң факторларды S&P Global Ratings және Fitch Ratings халықаралық рейтингтік агенттіктері де атап өтті, олар 2022 жылы кірістің одан әрі органикалық өсуін болжай отырып, рейтингті «Тұрақты» деңгейде бағалады және компаниялар тобының қаржылық тұрақтылығының айтарлықтай қорын мойындады. 2022 жылдың қорытындылары бойынша компаниялар тобы бойынша шоғырландырылған есептіліктің деректері, атап айтқанда, 2022 жылдың қиын жағдайларында кірістер мен таза пайданың өсуі халықаралық талдаушылардың бұл бағасын толық растайды.

Инфрақұрылымға инвестициялар

«Қазақтелеком» АҚ компаниялар тобы соңғы жылдары өзінің ұзақ мерзімді активтеріне жыл сайын 100 млрд теңгеден астам инвестиция салады. Бұл ретте желіні дамытуға және жаңғыртуға (5G желілерін салу, мыс желілерін «оптикаға» ауыстыру, қалалық және ауылдық елді мекендерде кең жолақты қолжетімділік желілерін салуды жалғастыру және т. б.) инвестициялар көлемі 2021 жылы 40%-ға, ал 2022 жылғы 10 айдың қорытындысы бойынша – 17%-ға (осыған ұқсас желілермен салыстырғанда 2021 жыл кезеңі) өсті. Салынған инвестицияларды қоса алғанда, кірістер де: 2021 жылы 13%-ға және 2022 жылғы 10 айдың қорытындысы бойынша 2021 жылғы қаңтар-қазанмен салыстырғанда 8%-ға өсуді көрсетеді.

Компания 2023 жылы одан да маңызды инвестицияларды жоспарлай отырып, Қазақстанның бүкіл аумағында байланыс қызметтерінің сапасы мен қолжетімділігін үздіксіз жақсартуды жалғастыруда. Табыстағы күрделі шығындардың үлесі шамамен 20% құрайды. Жаңа негізгі құралдардың кезең соңындағы қалдық құнынан түсетін түсімдер үлесі шамамен 20%-ын құрайды. Бұл компанияның даму процесі үздіксіз екенін көрсетеді.

Дивидендтер төлеу

2022 жылы «Қазақтелком» АҚ (Акционерлердің кезектен тыс жалпы жиналысының шешіміне сәйкес) 2021 жылғы шоғырландырылған бөлінбеген пайданың 43,53% – 39,5 млрд теңгені дивидендтер төлеуге бағыттады.

Салыстыру үшін 2020 жылдың қорытындысы бойынша дивидендтер төлеуге таза пайданың 30%-ы – 19,0 млрд теңге бағытталды.

Әлеуметтік серіктестік

Компаниядағы 2022 жыл қызметкерлерді әлеуметтік қолдау жылы деп жарияланды. 2022 жылдың көктемінде «Қазақтелеком» АҚ ұжымдық шарттың жаңа нұсқасын қабылдады, ол қызметкерлердің жалақысын (инженерлік-техникалық персоналды қоса алғанда, жаппай кәсіп қызметкерлеріне баса назар аудара отырып) орта есеппен 20%-ға арттыруды көздеді.

Бұдан басқа жалақысы төмен лауазымдарды атқаратын «Қазақтелком» АҚ-ның 475 қызметкерінің жалақысы орта есеппен 4%-дан 20%-ға дейін көтерілді.

Сонымен қатар әртүрлі төлемдер мен қолдау шаралары қарастырылды: сауықтыру үшін еңбек демалысына материалдық көмек, уақытша еңбекке жарамсыздық бойынша әлеуметтік жәрдемақы, ерте зейнеткерлікке шыққан кезде біржолғы жәрдемақы, баланың тууына байланысты төлемдер және қызметкер өмірлік қиын жағдайға тап болған жағдайларда ақшалай көмек.

Осылайша компанияның еңбекақы төлеу қорына жұмсаған шығындары 2022 жылы өткен жылмен салыстырғанда 27%-ға – 95,5 млрд теңгеге дейін ұлғайды.

Ұялы байланыс

Ұялы байланыс нарығында «Қазақтелком»АҚ тобына «Kcell» АҚ (Kcell және Activ брендтері) І және «МТ-С» ЖШС (ALTEL және Tele2 брендтері) операторлары кіреді.

Өткен жылғы желтоқсанда «МТ-С» ЖШС және «Кселл» АҚ тұлғасындағы «Қазақтелеком» АҚ компаниялар тобы 3600-3700 МГц (100 МГц) радиожиілік жолақтарындағы №1 лот және 3700-3800 МГц (100 МГц) радиожиілік жолақтарында № 2 лот бойынша «gosreestr.kz» ақпараттық жүйе алаңында ұялы байланыстың бесінші буыны (5G) үшін радиожиілік аукционында жеңіске жетті. Конкурс шарттары бойынша аталған компаниялар 2027 жылға дейін бүкіл ел бойынша 7 мыңнан астам 5G базалық станциясын орналастыруы тиіс, оның ішінде Астана, Алматы және Шымкенттегі 486 базалық станция ағымдағы жылы пайдалануға беріледі.

Өткен жылдың басындағы қиындықтарға қарамастан, Kcell өзінің цифрлық экожүйесін, мобильді қаржы қызметтерін, B2B сегментін және құрылғыларды бөлшек саудада сатуды дамыту арқылы оң динамикасын сақтап қалды. 2022 жылы Kcell 41,6 млрд теңге инвестициялады, оның басым бөлігі байланыс сапасын жақсарту үшін желіні жаңғыртуға бағытталды.

Байланыс сапасын жақсарту жөніндегі бағдарлама шеңберінде 1272 базалық станцияда жабдық орнатылды және жаңғыртылды және инсталляциялық жұмыстар өткен орындарда деректерді беру жылдамдығының 40%-ға дейін ұлғаюы тіркелді. Ауылдық жерлерде халықты мобильді кең жолақты қолжетімділікпен қамтамасыз ету үшін 604 сайт¹⁰ (серіктес сайттарды қоса алғанда) іске қосылды. Компания 246 базалық станцияны жаңарту және белсендіру арқылы жаңа қамтуды қамтамасыз етті және желіні жақсартты.

Өткен жылы Tele2 Ookla¹¹-ның Speedtest сервисін пайдаланушылардың тестілеу нәтижелері бойынша «Мобильді интернеттің ең жылдам желісі» номинациясында жеңімпаз атанып, өзінің көшбасшылық позициясын растады.

¹⁰Сайт – базалық станция

¹¹Ookla – мобильді және кең жолақты желілерді интеллектуалды талдау, қолданбаларды тестілеу және онымен байланысты технологиялар саласындағы әлемдік көшбасшы. SpeedTest – желілерді сынау үшін жасалған және жұмыс істейтін Ookla флагмандық платформасы – күн сайын дүние жүзіндегі желілердің өнімділігі мен сапасының жүздеген миллион өлшемдерін алады және өңдейді. Ookla сауда белгілері лицензия бойынша пайдаланылады және рұқсатымен қайта басылады.

Бұдан басқа «Қазақтелеком» АҚ жоғары жылдамдықты интернетке және соның салдарынан әлеуметтік желілерге қол жеткізу мүмкіндіктері арқылы ауылдық таланттардың дамуына үлес қосады. Жоба коммуникациялар саласындағы – Ақ Мерген ұлттық сыйлығымен марапатталды.

2022 жылы шағын ауылдар бойынша желіміздегі дербестендірілмеген трафикті талдау бойынша – 250+ бағдарламасы бойынша МКЖҚ¹² қосылған – бейнесервистер мен әлеуметтік желілердің үлесі 40% -ды құрады.

¹²Мобильді кең жолақты қол жетімділік.

2023 жылға арналған жоспарлар

2022 жылдың оң нәтижелері компаниялар тобына биылғы жылы бірқатар ірі және қымбат жобалар бойынша жұмысты бастауға мүмкіндік береді. Қазақстанда бесінші буын ұялы байланыс желілерін іске қосу басымдыққа ие.

Аукцион қорытындысы бойынша алынған міндеттемелерге сәйкес 2027 жылға қарай республикалық маңызы бар қалалардың 75%-ы, облыс орталықтарының 60%-ы 5G технологиясымен қамтамасыз етіледі деп күтілуде.

Каспий теңізінің түбіндегі ТОБЖ Орталық Азия елдерін бірыңғай Интернет-кеңістікпен байланыстырады

«Қазақтелеком» АҚ 2023 жылы Әзірбайжан-Қазақстан бағыты бойынша Каспий теңізінің түбінде талшықты – оптикалық желі құрылысының халықаралық күрделі жобасымен жұмысты жалғастырады.

Негізгі бағыт Ақтаудан Әзірбайжан Сумгаита ауданына дейін өтеді және 340 км-ден асады, ұзындығы 330 км-ге жуық резервтік арна қазақстандық Құрық портынан Баку маңындағы Сумгаит қаласының ауданына дейін салынады.

Транскаспий жобасы Қазақстан үшін (және тұтастай алғанда бүкіл Орталық Азия өңірі үшін) стратегиялық маңызды, өйткені оны іске асыра отырып, біздің еліміз халықаралық транзит нарығына қосымша жол ашады, бұл Азия елдерінен Қазақстан аумағы арқылы Әзірбайжанға дейін Грузия, Қара теңіз және Болгария арқылы Еуропаға шығатын жаһандық трафиктің транзитін қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

Жоба сонымен қатар жаңа цифрлық телекоммуникациялық дәлізді құруды жеделдету үшін драйвер болады және жоғары жылдамдықты және қорғалған деректер инфрақұрылымын дамытудың жоғары деңгейіне шығуға, сауда байланыстарын нығайтуға көмектеседі.

Тұтынушыға жақын

Сондай-ақ «Қазақтелеком» АҚ 2023 жылы республиканың тоғыз қаласында 25 мыңнан астам пайдаланушыға әсер ететін «Желіні қайталау» бағдарламасы шеңберінде қазақстандық абоненттерді ADSL деректерін берудің ескірген технологияларынан оптикаға ауқымды аударуды жүзеге асыруды жалғастырады.

Сондай-ақ елдің ең ірі телеком-операторы Akamai, Facebook, Google, Cloudflare, Netflix және Meta әлемдік контент-провайдерлерінің қосымша кэштеу серверлерін орнатуды жүзеге асыруға ниетті.

Компанияның сөзсіз бәсекелестік артықшылығы республика бойынша 87 мың шақырымнан астам талшықты-оптикалық желілерді, 13 мыңнан астам базалық станцияларды, 27 деректер орталықтарын және 40 мың қалалық бейнебақылау камераларын қамтитын дамыған және қуатты инфрақұрылым. Бұл инфрақұрылым компаниялар тобына кең жолақты секторда 1,8 миллионнан астам абонентке, ұялы байланыс сегментінде 14,9 миллионнан астам абонентке сапалы қызмет көрсетуге және ақылы теледидарға 913,205 мың қосылу нүктесіне қызмет көрсетуге мүмкіндік береді.

2023 жыл компанияда «Қызмет көрсету және клиентке бағдарлау жылы» деп жарияланды. Клиенттің тәжірибесін басқарудың алты негізгі мақсаты тұжырымдалған, атап айтқанда:

NPS жетістігі – қызметке қанағаттану индексі 11%;
бірінші өтініштен бастап тұтынушылардың сұраныстарын шешу көрсеткіштерінің 90%-на қол жеткізу – FRR (First request resolution) – яғни, барлық өтініштердің 90%-ы бірінші рет шешілуі тиіс;
eNPS қызметкерлерінің қанағаттану индексінің 63%-на қол жеткізу;
әлеуметтік тұрақтылық индексінде SRS-ке қол жеткізу 68%;
24 сағат ішінде GPON технологиясы бойынша қызмет инсталляцияларын орындаудың 90%-на қол жеткізу;
12 сағат ішінде бірлік зақымдануды 95% жоюға қол жеткізу.

2022 жылы «Қазақтелеком» АҚ-да «Қазақтелеком» АҚ-ның 2023-2032 жылдарға арналған «JRun» Даму стратегиясы бекітілді. Стратегияның ең маңызды екі бағыты – «Jakyn» – клиенттік тәжірибені жақсарту есебінен телекоммуникация нарығындағы көшбасшылық және «Birlik» – қызметкердің тәжірибесін жақсарту есебінен табыс. Стратегияда тек сыртқы ғана емес, ішкі клиенттің клиенттік тәжірибесіне ерекше назар аударылады.

Бүгінгі таңда сервис қызметтер нарығындағы басты саралағыш. Сондықтан да «Қазақтелеком» АҚ-да 2023 жыл сервис сапасын жақсарту жылы болып жарияланды.

Компанияның басты мақсаты – B2C және B2B сегменттерінде клиенттік тәжірибе бойынша №1 оператор болу. Аталған мақсатқа компанияның әрбір қызметкерінің қатысуы арқылы ғана қол жеткізуге болады, сондықтан SRS және eNPS индекстеріне ерекше назар аударылады. Қызмет көрсету, коммуникациялар арналарын өзгерту және жақсарту және онлайн-қызмет көрсету арналарын одан әрі цифрландыру бойынша ағымдағы бизнес-процестерді трансформациялау бойынша елеулі жұмыс күтіп тұр.

Еңбекті, қоршаған ортаны қорғау және қауіпсіздік техникасы

Нөлдік өндірістік жарақаттануға қол жеткізу мақсатында «Самұрық-Қазына» АҚ Қоры барлық портфельдік компаниялар үшін өндірістік қауіпсіздік жөніндегі іс-шаралар жоспарын әзірледі.

Осы жоспарды іске асыру шеңберінде «Қазақтелеком» АҚ өндірістік қауіпсіздік бойынша I-ші жыл сайынғы форум өткізді, оған компанияның барлық топ менеджерлері еңбекті қорғау жөніндегі жеке міндеттемелерге қол қойды.

Жоспардағы өндірістік қауіпсіздік жөніндегі негізгі іс-шаралар ретінде компанияның барлық қызметкерлеріне жұмыстарды тоқтатуға құқық беруді, мінез-құлықты бақылау бағдарламасын енгізуді, халықаралық бағдарламалар әдістемесі бойынша еңбекті қорғау саласында оқытуды, «Балаларға арналған қауіпсіздік» жобасын атап өтуге болады.

Барлық аталған іс-шараларды іске асыру 2022 жылдың қорытындысы бойынша оң нәтиже көрсетті. Жыл басымен салыстырғанда LTIF коэффициенті (уақытша еңбекке жарамсыздығы бар жарақаттардың жиілігі) 85%-ға, яғни 0.7-ден 0.1-ге дейін төмендеді, ал 2021 жылдың қорытындысымен салыстырғанда компания жарақаттардың 41%-ға, 0.17-ден 0.1-ге төмендеуіне қол жеткізді. Портфельдік компаниялар арасындағы өндірістік қауіпсіздік жөніндегі қорытынды кеңес барысында Қоғам 2022 жылдың қорытындысы бойынша өндірістік қауіпсіздік саласындағы үздік көрсеткіштері мен жетістіктері үшін марапатқа ие болды.

Болашақта қол жеткізілген нәтижелерді жақсарту мақсатында Қоғам «Қазақтелеком Қауыпсіздігі» АҚ тұжырымдамасын әзірлеп, енгізе бастады, ол: жоғары басшылықты өндірістік қауіпсіздік мәселелеріне тарту; жеке қорғану құралдарының, құралдардың, жабдықтар мен құрылғылардың сапасын жақсарту; еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау қызметі қызметкерлерінің тиімділігін арттыру, еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау компаниялардың барлық қызметкерлері сияқты төрт бағанға негізделеді.

«Қазақтелеком» АҚ Қазақстанның телекоммуникациялық нарығында сөзсіз көшбасшылықты сақтайды. Компания ішкі телекоммуникация нарығының барлық сегменттерінде: тіркелген телефония, кең жолақты интернет, ұялы байланыс, ақылы теледидар және IT өнімдері сияқты қызметтер мен қызметтердің кең спектрін ұсынады.

«Қазақтелеком» АҚ жаңа Қазақстанның құрылысына белсенді қатысып, digital-сервистерді дамытып, елдің өнеркәсіптік және коммерциялық кәсіпорындарын, жергілікті және орталық атқарушы органдарды цифрландыруға көмектеседі. «Қазақтелеком» АҚ жұмысының басты қорытындысы – ел халқының 99%-ға жуығы барлық заманауи цифрлық технологияларды пайдалануға мүмкіндік алады.